Delen
Delen
Wie België zegt, zegt bier. Maar hoe komt dat? Ontdek de geschiedenis van het Belgisch bier, van de Romeinen tot de wereldwijde erkenning.
Vandaag is België wereldvermaard voor zijn rijke aanbod aan bieren. Van de beroemde pilsen over uitzonderlijke saisons tot heerlijke trappisten, er is voor ieder wat wils. Maar net zoals Rome niet gebouwd is op één dag, zo is de Belgische biercultuur geen recente uitvinding. Laat ons daarom honderden jaren terugkeren in de tijd, naar de wortels van het Belgisch bier.
Bier is de oudste alcoholische drank ter wereld. Het brouwen van bier is een traditie die duizenden jaren oud is en allicht ontstond in Mesopotamië, de bakermat van onze beschaving. Opgegraven kleitabletten beelden het verloop van het brouwproces uit. De oude Egyptenaren mochten twee liter bier per dag drinken.
Vanuit het Midden-Oosten bereikte het gerstenat ook Europa. In het zuiden verkozen ze wijn, maar in het noorden dronken de Romeinen bier. In een Gallo-Romeinse villa uit de derde eeuw die ontdekt werd in Belgisch Limburg, werden overblijfselen van een brouwerij gevonden. Bier werd voornamelijk thuis gebrouwen, maar ook de katholieke kerk toonde interesse in deze lucratieve activiteit.
Kloosters en abdijen groeien in de middeleeuwen uit tot kenniscentra voor ambachten zoals landbouw, veeteelt en bierbrouwen. De monniken en paters maken ‘bier’, waarvan de naam in deze periode wellicht afgeleid wordt van het Latijnse ‘bibere’ of ‘drinken’, maar niet zoals wij het vandaag kennen. Hun brouwsels hebben een lager alcoholpercentage en krijgen smaak dankzij ‘gruit’, een kruidenmengsel. Dat wordt vanaf de twaalfde eeuw grotendeels vervangen door hop, dat goed gedijt in de regio’s rond Poperinge en Asse-Aalst.
De monniken tillen het bierbrouwen van een huiselijke activiteit naar ambachtelijk vakmanschap. Hun harde werk is vandaag nog steeds tastbaar. De vijf internationaal erkende Belgische trappistenbieren Chimay, Orval, Rochefort, Westmalle en Westvleteren staan bekend om hun complexe smaken en hoge kwaliteit. Erkende Belgische abdijbieren zijn onder meer Averbode, Grimbergen, Leffe, Maredsous en Tongerlo. Ook de traditie om te brouwen met specerijen en kruiden leeft verder.
In de middeleeuwen is de kwaliteit van het drinkwater zo slecht dat het regelmatig epidemieën veroorzaakt. Dankzij de bereidingswijze bevat bier daarentegen geen ziektekiemen. Het wordt dan ook gepromoot als een gezond alternatief voor water, waardoor het aantal brouwerijen stevig stijgt. De kloosters en abdijen gaven een goddelijke status aan het gerstenat.
Tijdens de Franse Revolutie worden kloosters en abdijen verwoest en talloze kleine brouwerijen gesloten. Pas na de Belgische onafhankelijkheid in 1830 is er een economische heropleving. Niet lang daarna geeft de wereldwijde populariteit van de Tsjechische pilsner een stevige boost aan de bierindustrie. Rond het jaar 1900 telt België meer dan 3.000 brouwerijen, waaronder Wielemans-Ceuppens in Vorst, op dat moment de grootste en modernste brouwerij van Europa.
Toch is de eerste helft van de twintigste eeuw opnieuw een lastige periode. Twee wereldoorlogen, van elkaar gescheiden door een wereldwijde economische crisis, en de harde onderlinge concurrentie leiden tot de sluiting van talloze brouwerijen. Andere bedrijven gaan in elkaar op of worden opgenomen door grote industriële groepen. Gelukkig gebeurt dat doorgaans met veel respect voor het authentieke product, zoals brouwerij Duvel-Moortgat bewees met onder meer Achouffe, Liefmans en Hoegaarden.
Vanaf het einde van de jaren zestig is er opnieuw meer aandacht voor Belgische speciaalbieren. Het aantal microbrouwerijen dat experimenteert met ingrediënten en bereidingswijzen neemt navenant toe. Het internet en het enthousiasme van de Britse bierpaus Michael Jackson zorgen voor een wereldwijde erkenning van de Belgische biercultuur.
Vandaag brouwen ruim 400 Belgische bedrijven samen meer dan 1.600 Belgische bieren. Daarvan vertrekt ongeveer 60% naar het buitenland. Wanneer internationale leiders België bezoeken, worden ze getrakteerd op Belgische chocolade en Belgisch bier. Het zegt alles over de status die deze nationale drank terecht verworven heeft.
