Delen
Delen
In dit artikel leidt Arjan Jonker je langs de geschiedenis van alcoholvrij bier – in vogelvlucht, want je kunt er een boek over schrijven (zoals ook al is gedaan; zie hieronder).
Het is weer Dry January, de 13e editie om precies te zijn. Een moderne uitvinding voor een tijd waarin alcohol steeds meer in het verdomhoekje lijkt te komen. Maar vergis je niet: al meer dan 100 jaar geleden gingen brouwers op zoek naar de Heilige Graal: alcoholvrij bier dat net zo lekker is als bier mét.
In dit artikel leid ik je langs de geschiedenis van alcoholvrij bier – in vogelvlucht, want je kunt er een boek over schrijven (zoals ook al is gedaan; zie hieronder).
Twee geschiedenissen lopen daarbij parallel aan elkaar: de ontwikkeling van alcoholvrij bier in Europa en die in de Verenigde Staten.
Het zal je niet verbazen: van de ambitieuze plannen van deze man is weinig terechtgekomen. Het bier heeft de markt nooit gehaald.
Tot de Tweede Wereldoorlog waren er nog enkele halfhartige pogingen om een soort van alcoholvrij bier in de markt te zetten – maar dat ging vooral om dranken die de naam ‘bier’ niet waardig waren.
Europa was niet het enige continent waar de jacht op alcoholvrij bier geopend werd. Ook in de Verenigde Staten zochten brouwers naar een recept voor wat zij ‘near beer’ noemden: bier met minder dan 0,5% alcohol. Natuurlijk had die zoektocht in de VS een andere reden: de Drooglegging. Van 1920 tot 1933 móchten drankproducenten niet boven dat halve procentje uitkomen. Brouwers aldaar werden simpelweg gedwongen.
Zij bedachten een even eenvoudige als slinkse ‘oplossing’: het bier werd eerst ‘normaal’ gebrouwen. Vervolgens werd de alcohol eruit gekookt. Maar vervolgens vingen ze de alcohol op, om die stiekem – in een geheim pakketje – bij het biertje mee te leveren.
Amerikaanse bierliefhebbers konden zo het bier injecteren met alcohol, via een spuitje. Zo werd indertijd de term ‘needle beer’ (naaldbier) gemunt. Toen de Drooglegging in 1933 opgeheven werd, verloor het bijna-bier in Amerika aan populariteit, om al snel stilletjes te verdwijnen.
Toen kwam Clausthaler in 1979 – een product van jarenlange ontwikkeling en innovatie – gebrouwen door Binding-Brauerei. En het eerste echt succesvolle alcoholvrije bier in Nederland. Zij wisten zo’n 80% van de alcoholvrijebiermarkt te veroveren…totdat Heineken met Buckler kwam.
Dankzij marketing en een acceptabele smaak wist Buckler razendsnel de markt te veroveren. Toch was het bier geen lang leven beschoren.
Waar dat nu precies aan gelegen heeft, is lastig te achterhalen. Maar verreweg het leukste verhaal is dat Youp van ’t Hek op oudjaarsavond 1989 eigenhandig het merk de nek omdraaide – én direct de maatschappelijke acceptatie van alcoholvrij bier met jaren terugzette.
Overigens bestaat Buckler nog wél. In bijvoorbeeld Spanje geniet het nog een zekere populariteit.
Ondertussen kwam in Amerika ook weer een ondernemer op het idee een alcoholvrij bier in de markt te zetten. Maar niet op eigen bodem – nee, in het Midden-Oosten.
De ondernemer in kwestie was Manny Zelzer. Geen brouwer, maar een Texaanse oliemagnaat. En wie olie zegt, zegt Midden-Oosten.
Om hen toch tegemoet te komen, besloot hij het alcohol uit zijn favoriete biermerken te koken en de etiketten te veranderen. Op het etiket prijkte de naam: Texas Select. Het bier werd uiteindelijk niet alleen verkocht in het Midden-Oosten, maar ook in landen als Japan, Korea en Canada.
Texas Select was niet het enige bier dat succes had in het Midden-Oosten. Begin jaren ’90 stak daar een bekend Nederlands biermerk de kop op: Bavaria. Zij mochten met hun Malt het hele Amerikaanse leger – dat in Irak in de Golfoorlog vocht – van een smaakvol bier voorzien.
Waarom Bavaria Malt en niet Buckler of – inderdaad veel logischer – het Amerikaanse Texas Select? Welnu: in laatstgenoemde bieren zit nog steeds 0,5% alcohol. Terwijl Bavaria Malt ‘echt’ 0,0% was. Zo wisten zij zo’n 60 miljoen blikjes te verschepen.
In de Verenigde Staten duurde het misschien iets langer, maar sinds de jaren ’90 waren er ook daar dappere brouwers die de weg voor hun collega’s plaveiden: met name het merk O’Doul’s streed voor wijdverbreide acceptatie van alcoholvrij bier.
Na de eeuwwisseling waren er dan ook steeds meer brouwers die hun alcoholvrije bieren op de Amerikaanse markt brachten. Waaronder – uiteraard – ons eigen Heineken. Sterker nog: Heineken was de eerste brouwer die een nationaal reclamespotje lanceerde in de VS – dat voor het eerst uitgezonden werd tijdens de Super Bowl. Met in de hoofdrol niemand minder dan het Marvel-karakter ‘Ant-Man’:
The rest is history.
De afgelopen 30 jaar is het aandeel alcoholvrij bier in de markt langzaam maar zeker gestegen – tot een ware explosie in onze huidige tijd. De tijd is er dan ook rijp voor, nu steeds meer mensen ervoor kiezen minder of nagenoeg geen alcohol in te nemen.
En de keuze? Méér dan reuze. Want naast alcoholvrij pils is er van bijna ieder biertype inmiddels wel een ‘0.0’-variant te vinden. Brouwers weten ook steeds betere methodes te ontwikkelen, zodat al die bewuste bieren meer dan de moeite waard zijn qua smaak én beleving.
Heb jij de beste alcoholvrije bieren al ontdekt? Nee? Misschien is het dan eens tijd voor een proeverij? Zelf lanceerde ik deze Dry January ‘De Bewuste Bierbeleving’, een alcoholvrije bierproeverij met 5 fantastische bieren. Geloof me, zo kom jij deze ‘droge’ maand fluitend door…
