Delen
Delen
De Pilswoestijn is hoe we Nederland noemen, ruwweg na 1900 en vóór 1980. Vooral in de decennia vóór de jaren ’80 was er in ons land bijna louter Pils te verkrijgen: er was nog slechts een handjevol brouwers, die Pils, Oud Bruin en (in het najaar) Bockbier produceerden. Zelfs qua import was er weinig te beleven; bijvoorbeeld Duitse en Belgische bieren waren in Nederland nauwelijks verkrijgbaar.
In 1842 werd in Tsjechië een nieuw biertype uitgevonden door de Duitse brouwer Joseph Groll. Jawel: Pils (vernoemd naar ‘Pilsen’, het Tsjechische stadje waar het bier voor het eerst gebrouwen werd). Toentertijd waren er ook andere uitvindingen die de Nederlandse verwording tot Pilswoestijn inzette: onder andere de ontwikkeling van de koelmachine en de ontdekking van (de werking van) gist.
Om Pils (op grote schaal) te kunnen maken, zijn lage temperaturen nodig. Pils is namelijk een zogenaamd ‘ondergistend’ bier, wat in de praktijk betekent dat de gist zijn werk doet bij lage temperaturen. Vóór de koelmachine moesten brouwers wachten op koud weer, of letterlijk ijs uithakken op bevroren meren. Maar toen de koelmachine er eenmaal was? Toen kon er op industriële schaal Pils gebrouwen worden.
Tel daar de ontwikkeling van de stoomtrein bij op, waardoor het ook nog eens mogelijk werd om het bier over lange(re) afstanden te vervoeren.
Dan gist. In 1680 had de Nederlandse wetenschapper Antoni van Leeuwenhoek het organisme al gespot onder zijn microscoop. Maar wat het was, wat het deed en dat het überhaupt leefde? Dat wist hij nog niet. Pas zo’n 200 jaar later werd de ware aard van gist achterhaald, én kon men een ‘reincultuur’ van één enkele gistcel kweken. Het gevolg: stabieler bier in alle opzichten, waaronder houdbaarheid en smaak.
Daar moet je dan weer bij optellen dat bier filteren gemeengoed werd. Zo kon Pils ook nog eens kraakhelder geschonken worden. Dit leidde zelfs tot de ontwikkeling van doorzichtige glazen. Niet gek dat de mensen van toen betoverd raakten door het – letterlijk – schitterende gerstenat.
Onder die invloeden begon Pils aan een onstuitbare zegetocht over de hele wereld – niet in de laatste plaats Nederland. Rond 1870 openden ook Amstel en Heineken de poorten van hun brouwerij, nadat de accijnswetgeving aangepast werd ten gunste van grote brouwerijen. Zij konden genoeg investeren voor de machines die nodig waren om veel, heel veel Pils te brouwen en te verspreiden.
Toen braken er ook nog eens twee wereldoorlogen uit, waardoor de kwaliteit van willekeurig welk bier dramatisch kelderde. Het heeft er na de Tweede Wereldoorlog voor gezorgd dat mensen van alles dronken, maar vooral géén bier. De drank leidde een steeds marginaler bestaan in Nederland.
Na 1945 – toen grondstoffen weer beter verkrijgbaar werden – steeg ook de kwaliteit van het bier weer. Alleen wisten mensen dat jarenlang niet. Tot een hele succesvolle reclamecampagne in de jaren ’50, gedoopt ‘Het bier is weer best!’. Zo kreeg men Nederland weer aan het bier. Maar dan wel één soort bier. Juist, Pils dus. Niemand leek meer op zoek naar iets anders, naar een andere smaakbeleving. Iedereen vergat wat bier kan zijn, behalve een vrij vlakke allemansvriend, ook al was die van constante kwaliteit.
Een precies omslagpunt is niet te bepalen, maar het begon in Nederland in ieder geval na 1980. Zo zijn er verhalen van Hollanders die in België ander bier ontdekten, en dachten: ‘Waarom hebben we dit in Nederland niet?’
Enkele van die mensen besloten dan maar zélf een brouwerij op te richten, om in eerste instantie de Belgische biertypen na te brouwen. Gaandeweg kwamen daar steeds meer biertypen bij – naar Duits, Engels en Amerikaans voorbeeld.
Vooral de Amerikanen zijn invloedrijk geweest. Want dáár speelde zich al jaren een ware bierrevolutie af, toen in 1978 het verbod op thuisbrouwen opgeheven werd door president Jimmy Carter.
Plotsklaps sloegen talloze Amerikanen aan het brouwen, eerst vooral naar Europees voorbeeld. Al snel kwamen ze met radicaal eigen interpretaties van allerlei biertypen – die vervolgens ook overwaaiden naar Nederland. Denk bijvoorbeeld aan de New England IPA (lees in ons IPA varianten weetje over het bier dat als het allereerste NEIPA bier wordt beschouwd: Heady Topper).
Zo ontstonden er in de Pilswoestijn steeds meer Bieroases, die door steeds meer Nederlanders ontdekt werden. Sommigen kozen ervoor hun oase nooit meer te verlaten – die zijn nu bijvoorbeeld verstokte Tripel-drinkers. Maar anderen trokken dapper verder, ontdekten vele andere oases, en vonden uiteindelijk…het BIERPARADIJS.
Niet alleen Nederland, maar over de hele wereld worden nu enorm veel verschillende typen bieren gebrouwen en gedronken. De afgelopen 40 jaar was een fantastische ontdekkingstocht van smaken, aroma’s en mondgevoel.
Toegegeven: Pils is nog steeds hét dominante biertype – niet alleen in Nederland. Er zijn zelfs mensen die vrezen dat er een nieuwe Pilswoestijn ontstaat, of dat er in de toekomst een ander biertype even dominant wordt.
Ik geloof er helemaal niets van. De toekomst moet wel heel dystopisch zijn, willen we teruggaan van 900+ brouwerijen en tientallen biertypen, naar slechts enkele brouwers en een paar biertypen. We zijn er toch zelf bij?
Wat jij nodig hebt, is een betrouwbare Gids. Laat ik die nu net geschreven hebben, en laat die ook nog eens helemaal gratis beschikbaar zijn voor jou.
Ik leid je met liefde langs 14 Bieroases naar het Bierparadijs. En als je daar eenmaal bent – geloof me – dan wil je er nooit meer weg.
Dus, waar wacht je nog op?
