Bierbrouwerij De Lepelaer

Achtergrond informatie

Piet, Henk, Klaas
 

De brouwerij is begonnen in januari 1996 als Brouwerij de Hooizolder op de zolder van Piet. De naam is een samenvoeging van de Hooikist (een soort geisoleerde kist om de maisch op temperatuur te houden tijdens het brouwproces) en de zolder. Kennis van het bierbrouwen was er niet en wij dachten via Klaas de juiste man gevonden te hebben. Hij had ooit een keer gebrouwen net als Piet. Dus de stoute schoenen aan getrokken en hier en daar wat spullen geleend. Een pastamolen om het mout te schroten, een grote pan en pollepel van buurman Henk, een brander en gasfles van Klaas, die ook nog een houten raamwerk had met horrengaas erin, wat als filter dienst moest doen.
 

Boekje van Jan van Schaik

Een boekje van Jan van Schaik moest voor het eerste recept zorgen. De meeste amateur-bierbrouwers zijn ooit begonnen met blikken en die kregen dan vanzelf de smaak te pakken, om later over te gaan naar het zelf samenstellen van volmout recepten. Maar wij zijn meteen 8 liter gaan brouwen met mout, hop en korrelgist. Na de eerste brouwdag besloten ze om hier maar weer meteen mee te stoppen, want alles wat mis kon gaan ging ook bijna mis. Sjaak en Nico Ruyter (1956) hebben hierna bij de amateurbierbrouwersvereniging 't Wort Wat uit Hoofddorp de kneepjes van het vak geleerd.
 

Grondinge verbeteringen

Na een grondige aanpassing van de zolder van Piet, het aanbrengen van een aanrecht met koud en warm stromend water, het raam werd voorzien van een overmaatse ventilator en de massagetafel werd gepromoveerd tot werktafel. Er werd door sjaak een ouderwetse gietijzeren koffiemolen aangekocht voor het malen van het mout. Bij het tweede brouwsel, had achterneef Nico, die het trio compleet maakte, een digitale thermometer aangeschaft. Dat was een van de eerste verbeteringen, waarna er nog vele volgden. De 2de verbetering was een horeca koffie filter die het horrengaas van Klaas verving. Vervolgens werd door Sjaak van der Lee (1960) een koelvat gemaakt met 17 meter koperen leiding erin met als filter een oud frituurmandje en de snertpan van zijn werk. Dit koelvat wordt nog steeds gebruikt en daardoor zijn we in staat om heel snel het kokende wort te koelen naar ongeveer 19 graden. Na anderhalf jaar bleek de zolder van Piet te klein, waarna de zolder van Nico geheel werd omgebouwd tot een echte huisbrouwerij.

De naam

Deze lokatieverandering werd ook aangegrepen de naam van de huisbrouwerij om te zetten in Huisbrouwerij de Lepelaer. De reden daarvoor was dat de Lepelaar een voorkomende watervogel is die in de Beemster ook zo nu en dan ook te zien was. En de lepelaar doet ook bijna hetzelfde als wat de brouwers doen; "gewoon een beetje roeren met zijn lepelvormige snavel om te eten, en wij doen ook gewoon een beetje roeren om een beetje te drinken", dus vandaar.

Na 5 jaar hobbiën

Op de zolder van Nico beschikken we over een groot horeca aanrecht met diverse watertap punten en een douchesproeier voor het schoonmaken. Vooral het schoonmaken van de brouwspullen is zeer belangrijk. Er werd een afzuigkap gemonteerd uit een restaurant, na hem ingekort te hebben van 5 naar 2 meter. Er werd een lift gemaakt door Sjaak om de filterkuip in hoogte te verplaatsen wat heel veel werk uit handen neemt. En daardoor kan er ook veiliger worden gewerkt. Nu kan de, draaibare brouwketel in het filter worden geleegd via een uitstortpijp met kogelkraan, en kan de ook weer draaibare filterkuip omhoog worden getakeld om die dan langzaam uit te laten spoelen, ook weer met een regelbare kogelkraan boven de brouwketel, die dan weer dienst doet als kookketel. Voor het spoelwater werd een horeca koffiezetter gebruikt, die precies de juiste temperatuur en in te stellen aantal liters geeft. In het begin werd het spoelwater nog op temperatuur gebracht in kleine RVS. melkbusjes van 25 liter, die later weer werden gebruikt om het wort te koken. De hoofdvergisting en het lageren gebeurd in kunststof vaten die geschikt zijn voor de levensmiddelen industrie. Voor het opkweken van de gist is er een geisoleerde en temperatuur geregelde kast gemaakt, voorzien van dubbel glas om het proces nauwlettend in de gaten te kunnen houden en de gist te voeden op het juiste moment. Tijdens de hoofdvergisting en het lageren word de temperatuur digitaal gemeten en in de gaten gehouden om op het juiste moment over te gaan tot overhevelen en of bottelen. Na 5 jaar heel wat recepten ontwikkeld en uitgetest te hebben, met een zeer ruime keuze van mout, hop, en gistsoorten en een diversiteit aan additieven, zoals kruiden citrusschillen en soorten suikers eindelijk een leuk resultaat behaald op het Open Nederlandse kampioenschap voor amateur-bierbrouwers.

Eerste grote brouwsel een feit

Sjaak volgde in 2002 met succes een cursus bierkeurmeester bij het bierkeurmeestersgilde. Deze cursus werd gevolgd bij Brouwerij de Schans in Uithoorn. Zij kwamen hier in contact met brouwer Eric van Dordrecht. Daar werd de tripel, na nog vele keren zelf te hebben gebrouwen en aangepast naar hun eigen smaak, in de ketels van Guus Royen op de wereld gezet. Want hier beschikte ze over een mooie 200 liter brouw- installatie. Het is eigenlijk de schuld van Reina van `t Beemster pannenkoek en spijshuis in de M. Beemster. Zij wist ons overal te vinden waar wij een kleine presentatie of proeverij gaven en zij was er toen al van op de hoogte dat de Tripel erg lekker was en wou hem dan ook graag verkopen in hun zaak. Het eerste brouwsel (200 liter) moest als verloren worden beschouwd wegens een technische storing in de brouwinstallatie. Maar Guus Royen van Bierbrouwerij de Schans offerde meteen zijn vrije zaterdag op om de volgende dag weer te gaan brouwen, nadat 's avonds laat de installatie weer was gemaakt. Er werden door buurman Marcel etiketten gemaakt, die weer op de flesjes gingen en het eerste brouwsel was een feit!

Tweede en derde brouwsel

Vervolgens werd het eerste bier bij Reina en Joris van `t Beemster pannenkoeken en spijshuis neer gezet en met grote spoed werd het 2de brouwsel besteld (400 liter). De nodige verhalen deden in het dorp de ronde en vrij kort daarna begon Elly van Cafe de Oude Munt zich af te vragen waarom de Beemster tripel niet bij haar verkocht werd. De brouwers Nico en Sjaak kwamen dat uitleggen, er was gewoon tekort. Nadat het 2de brouwsel klaar was mochten wij ook Elly als klant noteren. Tussentijds ging Sjaak nog even naar de kamer van koophandel om zich in te laten schrijven als Brouwerij de Lepelaer, en ook het BTW. nummer werd geregeld, ja dat hoort er ook bij. Naar klanten hoefden Sjaak eigenlijk niet te zoeken, die kwamen vanzelf via via bij hem terecht. Inmiddels werd het 3de brouwsel besteld (600 liter)

Beemster blond

En zo werden ook de volgende klanten bevoorraad met de Beemster Tripel. Een grote variatie van afnemers mocht ik als klant verwelkomen. Van gezellige eethuisjes tot gerenommeerde toprestaurants, van Cafes tot speciaalbierencafes, van plaatselijke verkooppunten tot slijterijen en van sporthallen tot de Beemster golfbaan `vrederust`. En na in 2002 een 5de plaats behaald te hebben op het Open Nederlandse Kampioenschap voor amateur-bierbrouwers met een Blond, daar ook heel wat tijd ingestoken. Vervolgens mochten Nico en Sjaak in 2003 op het ONK een 2de prijs in ontvangst nemen voor ons Blondbier. Daar is Brouwerij de Kemphaan voor benaderd die dat voor mijn is gaan brouwen. Na wat geexperimenteerd te hebben, zijn Erik en Sjaak erin geslaagd het Beemster Blond zo te laten smaken als het winnende Blond. Beide bieren, de Beemster tripel en het Beemster Blond worden namelijk bereid met Beemster tarwe en zaromahop (Saaz) en bitterhop (Northern Brewer) uit de volkstuin van Sjaak. Mijn klanten benadert of zei het Beemster Blond ook wilden verkopen, en dat wilden zij graag.

Zelf plakken en inpakken

Werd bij Brouwerij de Schans in Uithoorn alles gedaan door de brouwers aldaar, in Almere moest er mee worden gewerkt. Het etiketteren word gedaan door mijn vrouw Karin en mijn zoons Barry en Mike regelen dat het ingepakt word. Dit is naast mijn fulltime baan eigenlijk niet meer te doen. Dus vele dagen vroeg op, helpen brouwen, bottelen, afvullen en etiketteren. Dit alles ging met veel gezelligheid gepaard en verliep heel gemoedelijk. Maar de brouwerij ging dicht, dus werd weer diverse keren naar De Proefbrouwerij in Lochristi in België uitgeweken en weer vele proefbrouwsels en proeverijen verder, mocht De Proefbrouwerij het Beemsterblond gaan brouwen. Inmiddels groeide het klantenbestand door: er werd aan ongeveer 35 klanten geleverd.

Bokbier

Een brouwer kan tegenwoordig eigenlijk niet zonder een bokbier en dat lieten de klanten dan ook merken. Op de zolder van Nico werden weer druk recepten samengesteld, gebrouwen, overgeheveld, gebotteld en geproeft. Ook werd Joop Bootsman benaderd voor het brouwen van een aantal proefbrouwsels. Deze Bokbieren werden door het proeversgilde van Huisbrouwerij de Lepelaer geproefd op de proefavonden. Met deze gegevens is Sjaak weer naar België vertrokken voor een proefbrouwsel en weer waren er een achttal bieren te proeven. Met een groepje van twaalf bierproevers werd daar het uiteindelijke Beemsterbokbier uit gekozen. In de vakantie hebben Sjaak en Nico deze bieren nogmaals geproefd en de nummer één was weer de nummer één geworden. Dus dat brouwsel werd in België gebrouwen. Inmiddels worden er 50 klanten voorzien van de Beemsterbieren.

Op naar de 100 hectoliter

Nieuwe bieren worden ontwikkeld op de zolder van Nico Ruyter. Met veelal tweedehands apparaten werd aldaar een semi-professionele huisbrouwerij ingericht. Er word daar per jaar ongeveer acht à tien keer gebrouwen. Donderdagavond worden de ingrediënten gewogen, vrijdagavond worden de ketels en vaten schoon gemaakt en wordt de gist opgekweekt en zaterdagochtend wordt om 6 uur begonnen met brouwen. Na een week wordt het brouwsel overgeheveld. Dat moet de weken die erop volgen nog een paar keer gebeuren. Dan wordt het bier in steriele flessen gebotteld. En dan weer lekker lang wachten voor het geproefd kan worden. De verwachting is dat de jaarproductie in 2006 weer hoger zal zijn dan ervoor. Het is de bedoeling de jaarproductie uit te breiden naar 100 hectoliter.