Delen
Delen
Stoombierbrouwerij de Pen was een bierbrouwerij uit Rijen (Nederland).
Type brouwerij
Productiebrouwerij
Actief
Nee, in 1920 gesloten (280 jaar actief geweest)
Straat
0
Plaats
Provincie
Land
Overgenomen door
Bierbrouwerij De Sleutel in 1844
De brouwer, die voordat hij in 1640 een brouwerij begon, al een taverne bezat kreeg bij regelmaat bezoek van rondtrekkende soldaten uit Antwerpen kon maar beter aan het verzoek tot gratis drinken voldoen, want anders werd er geplunderd. Uiteindelijk werden de onkosten door de herbergier bij de gemeente gedeclareerd en door de gehele bevolking gedragen.In 1663 en 1666 waren het weer jagers van de Prins van Oranje, Heer van Breda, die eveneens vertrokken zonder 17 gulden, 10 stuivers en 2 oort, af te rekenen bij brouwer Houtepen, zo blijkt uit de dorpsrekeningen. Voor die tijd een heel aardig bedrag.
In 1691 werden de zonen Corstiaen en Bartholomeus Houtepen eigenaar van de brouwerij en taverne. Tot 1700 werkte Corstiaen (zijn broer was al overleden) hier als brouwer. Zijn neef Thomas betaalde hem vanaf die tijd alimentatie met als tegenprestatie dat Corstiaen het onroerend goed na zijn dood aan zij neef overdroeg. Thomas Houtepen was behalve brouwer ook schepen (wethouder). In 1714 betaalde hij 33 gulden bierimpost (belasting) op de omzet van het gebrouwen bier. De in 1751 geboren Peter Houtepen, de volgende der brouwers, maakte de komst van de Fransen mee met hun leuze "vrijheid, gelijkheid en broederschap".
Bierbrouwerij de Pen was in 1843, met een productie van 590 vaten per jaar, de grootste van vijf brouwerijen in de gemeente. Het bier werd tot ver buiten de gemeentegrenzen afgezet, zelfs naar Holland. Tijdens de Belgische opstand in 1830 (zuidelijk Nederland maakte zich los van Holland) waren er veel militairen in Brabant gelegerd. Om moeilijkheden met vervoer te voorkomen vroeg Christoffel Houtepen aan de opperbevelhebber van het leger te velde een pas voor zijn knecht om "zoo heen als terug naar Baarle te mogen rijden ter vervoering van bieren". Omdat Brabantse bieren ongehinderd in Baarle-Nassau mochten worden ingevoerd vond de commandant het verdacht en vroeg inlichtingen bij de gemeente, voor hij de pas verstrekte, of het toch niet de bedoeling was om bier te smokkelen.
Tot 1844 bleef de herberg en bierbrouwerij, zes generaties lang, in het bezit van de familie Houtepen. De laatste, Christoffel Houtepen, verkocht de panden aan Jan Baptist Brouwers, bierbrouwer in Goirle van Bierbrouwerij de Sleutel. Tot 1852 brouwde hij bier in het pand in Rijen tot hij een nieuwe brouwerij liet bouwen. Zoon Sebastiaan Brouwers was zijn opvolger. Hij liet er in 1881 een stoommachine plaatsen die in 1894 werd vervangen door een petroleummotor. Gemiddeld werkte er zo'n vier knechten in de brouwerij.
Sebastianus Brouwers is overleden in de jaren negentig van de 19e eeuw. Zijn zoon Adrianus nam de brouwerij over. Hij overleed in 1926. Omdat de zoon van Adrianus, Jacobus, pas 13 was is toen het bierbrouwen gestopt. Tot 1956 is Jacobus Limonades blijven produceren en het bier betrok hij van de De Drie Hoefijzers uit Breda . Voor zijn andere zonen had hij inmiddels een leerlooierij opgericht. Het bedrijf (limonadefabriek en drankhandel) werd nog tot 1964 door de familie Brouwers beheerd. Daarna werd de zaak overgedaan aan De Drie Hoefijzers in Breda.
Het zogenoemde "Brouwershuis" naast de kerk werd in 1979 aangekocht door de Rabobank om op die plaats een bankgebouw te realiseren. Het enige wat nog rest van de brouwerij, is een oude waterput uit de beginperiode, die tijdens de sloop werd gevonden. De put is als aandenken geplaatst op de hoek Mariastraat-Hoofdstraat.
