Bierbrouwerij Affligem

Achtergrond informatie

De brouwerij wordt ca. 1790 opgericht en is een middelgrote brouwerij die uitsluitend bieren van hoge gisting brouwt.

Familie De Smedt

In het midden van de vorige eeuw nam de familie De Smedt een brouwerij over. Hoe lang deze toen al bestond valt niet meer te achterhalen maar volgens de kroniek van 1597, valt op te maken dat er drie brouwerijen waren, waaronder de huidige van De Smedt.

De familie richtte zich aanvankelijk op de productie van 'Op-Ale', een amberbier dat in 1935 op de wereldtentoonstelling te Brussel 4x met goud werd bekroond.

In 1979 neemt men de Brasserie Bavery uit Couillet over en start de productie van Spéciale Baf. Na de overname van Campina door Maes krijgt De Smedt de productie van het Postel-Abdijbier toegewezen. Ongeveer een vijfde van de productie, met de abdijbieren als grootste troef, werd geëxporteerd.

Tegenslagen

Brouwerij De Smedt brouwde in 1993 in totaal 36.000 hl bier. Dat is evenveel als tien jaar geleden, 1881. Toen stonden er 54 werknemers op de loonlijst. Nu werken er 22 mensen. Deze sanering was helaas nodig om aan de tegenslagen het hoofd te kunnen bieden die met name de kleine brouwerijen in de jaren tachtig in de onverzadigde Belgische markt troffen. Inmiddels wordt 80 % van de markt in België door twee grote bierconcerns beheerst. Brouwerij De Smedt is één van de nog hooguit honderd kleine zelfstandige brouwerijen die het land op dat moment nog telt.

Afflighem

De monniken in de abdij van Affligem lieten het brouwen van bier, nadat alles in de Tweede Wereldoorlog was weggehaald, sinds 1950 over aan een zogenaamde "lekenbrouwerij" en in 1970 neemt Brouwerij de Smedt uit Opwijk het brouwen voor de abdij voor zijn rekening. De bieren worden nog altijd gebrouwen volgens de originele receptuur van wijlen pater Tobias Vergauwen, de brouwmeester uit de jaren na de Eerste Wereldoorlog. Hij legde de recepturen van de bieren vast.

Hoewel er de laatste jaren flink verbouwd en gemoderniseerd werd, is de traditionele brouwerij nog helemaal aanwezig. Alles was en is nog gescheiden in kleine 'heiligdommen'. De brouwmeester heeft zijn eigen domein, maar ook de keldermeester en de bottelarijmeester. De brouwerij werkt al jaren onafgebroken van 7 uur ‘s morgens tot 8 uur ‘s avonds. Brouwerij De Smedt wil tegen de ontwikkeling in, als zelfstandige kleine brouwerij handhaaft blijven. Gelukkig is daarvoor, mede dankzij de snel groeiende export van Affligem, het nodige perspectief.

Overname

Aangespoord door de sterke concurrentie in de markt waarin Affligem actief is, de concentratiebeweging van grote brouwersgroepen en de groeiende interesse uit het buitenland, zag de brouwerij het als een uitdaging om haar positie voor de toekomst veilig te stellen. Daarom sloot de brouwerij in 1980 een overeenkomst met de Nederlandse brouwersgroep Heineken voor de afzet van het abdijbier Affligem in Nederland en Frankrijk. Aangezien het volume van Afflichem bleef stijgen en onder leiding van Theo Vervloet werd gemoderniseerd, waaronder een gloednieuwe bottellijn in 1991 die een capaciteit heeft van bijna 20.000 flessen per uur, werd de brouwerij als het ware klaargestoomd voor een overname. Door de verdere evolutie van de thuismarkt en het stijgende succes van het marktsegment abdijbieren, werd de samenwerking twintig jaar later, in 2000, bezegeld in een participatie van 50 % door Heineken in de streekbrouwerij in Opwijk.

Dat aandeel wordt in 2001 verhoogd tot 95% en in 2003 wordt de laatste 5%, tot dan toe nog in handen van de familie De Smedt, toegevoegd en wordt de naam veranderd van Brouwerij De Smedt in Afflichem Brouwerij bds. Vanzelfsprekend behoudt de Belgische leiding van de artisanale brouwerij in Opwijk haar autonomie. De wereldwijde distributielicentie voor de abdijbieren van Affligem is in handen van Heineken. Daarmee wil Heineken de consumenten een krachtig alternatief aanbieden en de mondiale concurrentie met andere biergiganten aangaan op het vlak van speciaal bier. Voor België en Luxemburg verzorgt Brouwerij Affligem de distributie zelf, omdat ze de thuismarkt door en door kent.

Toch oog voor authenticiteit

Ondanks de sterke verhoging van de productie en de vergaande modernisering van de installaties ziet de brouwerij er nog steeds op toe dat kwaliteit en authenticiteit van de bieren gewaarborgd is en blijft. De brouwzaal oogt exact zoals toen: er bevinden zich nog altijd drie reusachtige handgeslagen ketels uit 1947 met stoomverwarming en handbediening. Deze functioneren nog goed wat blijkt uit het feit dat er vier keer per dag gebrouwen wordt. Binnenkort gaat er maar liefst vijf keer per dag gebrouwen worden. Die verhoging van de productie heeft de abdij geen windeieren gelegd. Want door de extra inkomsten uit licentierechten werd het mogelijk het gastencentrum van de abdij te verbouwen en flink uit te breiden. De gist die de Affligem Brouwerij gebruikt komt oorspronkelijk uit Schotland waarmee alle bieren van Affligem worden gemaakt en de gist is zeer bepalend voor de smaak van de bieren.

Verdrievoudiging

Sinds de overname is Brouwerij Affligem een internationale speler geworden: terwijl de binnenlandse markt met 2 à 3% per jaar gestaag toeneemt, kent de exportmarkt een opmerkelijke bloei. Affligem Blond, Bruin en Tripel winnen nu ook aan populariteit in West-Europa, Israël, de Verenigde Staten en Canada. Ter vergelijking: voor de overname produceerde Affligem Brouwerij 70.000 hl bier per jaar, in 2008 zullen dat reeds 200.000 hl zijn, wat overeenkomt met een jaaromzet van ruim 13 miljoen Euro.

Fusie

De Brouwerij Affligem fuseert met Heineken dochteronderneming Alken-Maes. De productie van het abdijbier Affligem is gedeeltelijk van de brouwerij in Opwijk naar de hoofdzetel van de groep Alken-Maes in Alken overgeheveld. Die beslissing was noodzakelijk omdat de brouwerij in Opwijk zijn maximale capaciteit had bereikt. Er wordt op gewezen dat de brouwerij in Opwijk voor de productie van Affligem een maximale capaciteit van 200.000 hectoliter heeft. Onder meer door het succes van het abdijbier in Frankrijk, Spanje en Italië is dat volgens Alken-Maes niet meer voldoende om op de vraag te kunnen inspelen. De productie in Alken gebeurt onder supervisie van de brouwmeester uit Opwijk.

Affligem dankzij Sint-Benedictus

Regels van Sint-Benedictus

De abdij van Affligem is de oudste bestaande abdij van de Nederlanden en is ontstaat uit de bekering van zes roofridders in 1074. Jarenlang maakten deze roofridders de omgeving van Affligem onveilig, tot een monnik uit Gent ze tot inkeer bracht. De monniken in de abdij Affligem leefden volgens de Regel van Sint-Benedictus. Het behoorde tot de Regel van de abdijen dat ze hun gastvrijheid moesten bieden aan de armen en de pelgrims die er op bezoek kwamen. Hierin staat "Indien mogelijk moet het klooster zo zijn ingericht dat alles wat er nodig is, zich binnen de muren bevindt, zoals water, een molen, een tuin, een bakkerij, een brouwerij". Zo hoefden de monniken niet buiten het klooster rond te zwerven, want dat was volgens Sint-Benedictus schadelijk voor hun ziel. Maar zoals de andere benedictijnenabdijen droeg ook de abdij Affligem de gastvrijheid hoog in het vaandel. Wanneer de monniken met hun brouwersactiviteiten begonnen is niet echt duidelijk. De brouwerij van de abdij Affligem werd in 1129 voor het eerst vermeld naar aanleiding van een brand. Maar de eerste gravure waarop de brouwerij is afgebeeld, dateert van 1570. Brouwerij en bakkerij waren toen in één gebouw ondergebracht (bier wordt vandaag niet ten onrechte "de glazen boterham" genoemd). Dat jaar werd trouwens voor het eerst hop gebruikt in het abdijbier.

Zwaarder bier tijdens de vastentijd

In de 18de eeuw vloeiden er jaarlijks 22 tot 23 brouwsels uit de brouwketels: wit bier voor de zomer en bruin bier voor de winterperiode. Tijdens de advent en de vastenperiode mochten de monniken niet zoveel bier als anders drinken. De brouwer loste dit op door het bier dat hij dan brouwde een beetje zwaarder te maken dan gewoonlijk. Zo werd de tripel geboren! Tot de Franse Revolutie waren deze brouwers altijd leken die betaald werden voor hun werk. Om de dorst van de armen te lessen, werd aan de poort licht bier geschonken, jaarlijks ongeveer tweehonderd vaten.

Franse Revolutie: geen brouwers meer

De paters werden tijdens de Franse Revolutie in 1796 uit hun abdij verjaagd en de abdij werd openbaar verkocht. In 1869 keerden de paters terug in hun abdij en in 1885 werd de abdij heropgericht.

Duitse bezetting: geen brouwketels meer

Tijdens de Eerste Wereldoorlog eisten de Duitsers de koperen brouwketels op en moest de brouwerij opnieuw haar deuren sluiten. In 1920 stonden er nieuwe ketels en het was pater Tobias Vergauwen die er met veel liefde voor zijn beroep werkte. Tijdens de volgende wereldoorlog werd de brouwerij alweer gesloten.

Traditionele smaak in nieuwe formule

Vanaf 1945 leidde Dom Robert Demuynck de brouwerij maar een revolutie en twee wereldoorlogen waren te veel voor de paters van Affligem. In 1950 sloot hij een akkoord met de Antwerpse Brouwerij de Hertog om het bier Affligem te brouwen. Met de medewerking van Pater Tobias kwam een nieuwe formule tot stand: "Formula Antiqua Renovata". Die maakte het mogelijk met de moderne materialen te brouwen en toch de traditionele smaak van het Affligembier te behouden. De formule werd, zoals hierboven omschreven, in 1970 toevertrouwd aan Brouwerij De Smedt uit Opwijk, slechts enkele kilometers van de abdij Affligem. Hier werd Affligem voor het eerst gebrouwen op 14 april 1970. Na al die tijd brouwt men nog altijd het traditionele abdijbier volgens de originele receptuur van wijlen pater Tobias.